- κακάο
- Κοινή ονομασία τουδικοτυλήδονου φυτού θεόβρωμα το κ., της οικογένειας των στερκουλιιδών. Η χρήση του κ. ήταν ήδη γνωστή στους Μεξικανούς, πριν από την ανακάλυψη της Αμερικής· χρησιμοποιούσαν τους σπόρους του ακόμα και ως νόμισμα. Ο Χριστόφορος Κολόμβος εισήγαγε το προϊόν αυτό στην Ισπανία και από εκεί, κατά τα τέλη του 17ου αι., διαδόθηκε στη Γαλλία, ως τροφή και για την παρασκευή ποτών.
Το κ. είναι ένα μικρό τροπικό δέντρο, ύψους 4-6 μ., που κατάγεται από την Κεντρική Αμερική και η καλλιέργειά του παρουσιάζει διάφορες δυσκολίες. Καλλιεργείται εντατικά στη Βραζιλία, σε ορισμένες περιοχές της Ασίας και στην κεντρική Αφρική. Έχει απλά, ελλειψοειδή, μακριά, βραχύμισχα φύλλα και μικρά, κόκκινα, κατά δέσμες άνθη, τα οποία φυτρώνουν απευθείας στον φλοιό του κορμού και των κλάδων. Ο καρπός είναι μία αδιάρρηκτη δρύπη, με ωοειδές σχήμα, μήκους 20-25 εκ., μυτερός στην κορυφή και περιέχει μια κιτρινωπή, υδαρή σάρκα, μέσα στην οποία βρίσκονται τα χοντρά και πεπλατυσμένα σπέρματα, με μορφή και μέγεθος κουκιών, το ένα πάνω στο άλλο ώστε να σχηματίζουν κατακόρυφη στήλη. Από τα σπέρματα, που περιέχουν λιπαρές ουσίες (περ. 50%), πρωτεΐνες (13%) και θεοβρωμίνη (1-2%), αλκαλοειδές, με διεγερτική δράση, ανάλογη της καφεΐνης, παράγεται η σκόνη του κ. Από τους ζυμωμένους, καβουρντισμένους και αλεσμένους σπόρους, μαζί με ζάχαρη και συχνά με αρωματικές ουσίες (βανίλια, καφέ κλπ.), παράγεται η σοκολάτα. Από τους σπόρους εξάγεται επίσης το βούτυρο του κ. (θεοβρωμίνη) που χρησιμοποιείται στα καλλυντικά.
Η παγκόσμια παραγωγή κ. υπερβαίνει τα δύο εκατομμύρια τόνους, μεγάλο ποσοστό της οποίας παράγεται στις περιοχές του κόλπου της Γουινέας. Χώρες με μεγάλη παραγωγή κ. είναι η Γκάνα, η Νιγηρία, η Ακτή του Ελεφαντοστού και η Βραζιλία, όπου το κακαόδεντρο καλλιεργείται σχεδόν αποκλειστικά στην πολιτεία της Μπαΐα, το Καμερούν, ο Ισημερινός, η Δομινικανή Δημοκρατία, η Παπούα Νέα Γουινέα, το Μεξικό, το Τόγκο, η Κολομβία, η Βενεζουέλα και η Ισημερινή Γουινέα.
Το κ. καταναλώνεται σε μικρές ποσότητες στους τόπους της παραγωγής του. Η εξαγωγή του κατευθύνεται κυρίως προς την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.
Το κακαόδεντρο φτάνει σε ύψος τρία έως δέκα μέτρα.
Καρπός κακαόδεντρου με τα πολυάριθμα σπέρματα.
Τα σπέρματα του κακαόδεντρου, μετά τη ζύμωσή τους σε δοχεία, αποξηραίνονται στον ήλιο.
* * *το1. βρώσιμη ουσία που εξάγεται από τα σπέρματα τού κακαόδεντρου2. το αφέψημα που λαμβάνεται με τον βρασμό τής σκόνης τού κακάου.[ΕΤΥΜΟΛ. < ισπ. cacao < ναχουάτλ. cacahuatl «σπόροι τού κακάου». Η λ. μαρτυρείται από το 1854 στον Σταύρο Σταθόπουλο].
Dictionary of Greek. 2013.